Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yolu İle Takip Nasıl Yapılır ?

 Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yolu İle Takip Nasıl Yapılır Sık  sık hata yapılan konulardan biri olan senetli alacaklarda senedi icraya vermek ve icra müdürlüğüne veya icra mahkemesine yapılacak itiraz süreleri hakkında Antalya Barosu Avukatlarından Özge Altun bir değerlendirme yaptı.

Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yolu İle Takip Nasıl Yapılır ?

Kambiyo senedtlerine özgü haciz yolu ile genel haciz yoluyla takiple arasında birtakım farklar bulunmaktadır. Eğer benim elimde kambiyo senedi olarak nitelendirilen bir senet varsa ve daha hızlı ve basit şekilde alacağa kavuşmak isteyen bir alacaklı varsa kambiyo senedine özgü haciz yoluyla takip başlatabilir.

Bu nokta da genel haciz yolu ile kambiyo senetlerine özgü haciz yolunun farkları nelerdir;

Takibin kesinleşme aşamasına kadar fark karşımıza çıkar. Takip kesinleştikten sonra haciz haczedilen malların satışı, hacze iştirak, istihkak vb. o haczedilen malların satılması sonucu elde edilen paraların ödenmesi veya paylaştırılması aşamaları şimdiye kadar gördüğümüz usule tabidir. Yani sadece aralarındaki fark takibin kesinleşmesi noktasına kadar kanun koyucu belli farklılıklar ön görmüştür.

**Kambiyo senetlerine özgü haciz yolunda elimde bono, çek, poliçeden birisi olmak zorundadır. Elimde böyle bir senet varsa kişi kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip yapabilir fakat yapmak zorunda değildir. İstiyorsak eğer bu senetlerle de genel haciz yoluyla takip de yapabiliriz. Bu noktada alacaklıya 2 yol sunulmaktadır.

**Kambiyo senetlerine özgü haciz yolu olduğu gibi bir de kambiyo senelerine özgü iflas yolu vardır.

**İİK madde 167 ve devamı maddelerinde kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip yer alır.

Takibin kabulü şartları:

Madde 167 – (Değişik: 18/2/1965-538/80 md.)

(1)Alacağı çek, poliçe veya emre muharrer senete müstenit olan alacaklı, alacak rehinle temin edilmiş olsa bile, bu bölümdeki hususi usullere göre haciz yolu ile veya borçlu iflasa tabi şahıslardan ise iflas yolu ile takipte bulunabilir.

Genel haciz yoluyla takiple bir diğer fark. Eğer genel haciz yoluyla takipte rehinli alacak söz konusu ise bu alacağı önce 45.madde çerçevesinde rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapılması zorunluluğu vardı. Oysa bu fıkraya göre eğer çek ,bono, poliçeye sahip bir alacak aynı zamanda rehinle de güvence altına alındıysa sen hiç rehnin paraya çevrilmesi yoluyla uğraşmadan doğrudan kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takipte yapabilirsin.

(2)Alacaklı, takip talebinde 58 inci maddedeki hususlardan başka iflasa tabi borçlusu aleyhine haciz ve iflas yollarından hangisini istediğini bildirmeğe ve takip talebine kambiyo senedinin aslını ve borçlu adedi kadar tasdikli örneğini eklemeğe mecburdur.

58.madde genel haciz yoluyla takip hükümlerine yollama yapıyor. Borçlu iflasa tabi bir kişiyse alacaklının borçlu aleyhine başvurabileceği birden fazla takip yoluna başvurulabileceğinden bahsediyor. Borçlu eğer iflasa tabi bir kişi değil ise kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip yapabilir, genel haciz yoluyla takip yapabilir, rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapabilir. Hal böyle olunca elinde kambiyo senedi olan kişi borçlunun iflasa tabi olup olmamasına da bakmak suretiyle başvurabileceği takip yolları birden fazla oluyor. Kanun da bunu takip talebini hangi yola olacağını belirtin diyor. Genel haciz yoluyla takiple başka bir fark daha var bu fıkra da; genel haciz yoluyla takipte borçlunun elinde senet aranmazken kambiyo senetlerine özgü haciz yolunda borçlunun elinde kambiyo senedi aranır. !!Kambiyo senedinin aslını eklemezse icra müdürü takip talebini alamaz.!!

**Çek, bono, poliçenin unsurları bu yola başvurmak için tam olmak zorundadır.

 A) Haciz yolu ile takip:

Ödeme emri:

Madde 168 – (Değişik: 18/2/1965-538/81 md.)

(1)İcra memuru senedin kambiyo senedi olduğunu ve vadesinin geldiğini görürse, borçluya senet sureti ile birlikte hemen bir ödeme emri gönderir. Bu ödeme emrine şunlar yazılır: İcra müdürü incelemek zorunda, unsurları tam mı kontrol etmelidir. Tamsa diğer incelemeye geçer o da borcun vadesi geldi mi gelmedi mi ona bakar. Kambiyo senetlerinin zorunlu unsurları tamsa vadesine bakılır daha sonra. Senedi ibraz edenin yetkili mi değil mi diye de bakılır. Alacaklı gerekli prosedürü işlettiyse müteselsil sorumlu kişiler söz konusu ise alacaklı müteselsil borçlulardan istediğine takip başlatır. Çek görüldüğüne ödenir vadesi bu şekildedir fakat ileri tarihli de olabilir vadesinin gelme durumu. Vadesi geldikten sonra da ödenmemek için özel kuralları vardır. İcra müdürü ödeme emrini düzenleyip gönderir.

1. (Değişik: 2/7/2012-6352/33 md.) Alacaklının veya vekilinin banka hesap numarası hariç olmak üzere, takip talebine yazılması lazım gelen kayıtlar, Protesto çekilmesi zorunluysa o da eklenir.
2. (Değişik: 2/7/2012-6352/33 md.) Borcun ve takip masraflarının on gün içinde ödeme emrinde yazılı olan icra dairesine ait banka hesabına ödenmesi ihtarı,
3. Takibin dayanağı olan senet kambiyo senedi vasfını haiz değilse, beş gün içinde icra mahkemesine şikayet etmesi lüzumu, Madde 16 daki şikayetten farklı olarak süre değişir.
4. (Değişik: 9/11/1988-3494/31 md.) Takip müstenidi(Dayanağı)kambiyo senedindeki imza kendisine ait olmadığı iddiasında ise bunu beş gün içinde açıkça bir dilekçe ile icra mahkemesine bildirmesi; aksi takdirde kambiyo senedindeki imzanın bu fasıl gereğince yapılacak icra takibinde kendisinden sadır sayılacağı ve imzasını haksız yere inkar ederse sözü edilen senede dayanan takip konusu alacağın yüzde onu oranında para cezasına mahkûm edileceği ve icra mahkemesin den itirazının kabulüne dair bir karar getirmediği takdirde cebri icraya devam olunacağı ihtarı. İmzaya itiraz dahi olsa mahkemeden itirazın kabulüne ilişkin karar getirmezsen takibin icraya devam edilir.

5. (Değişik: 6/6/1985-3222/21 md.) Borçlu olmadığı veya borcun itfa edildiği veya mehil verildiği veya alacağın zaman aşımına uğradığı veya yetki itirazını sebepleri ile birlikte beş gün içinde icra mahkemesine bir dilekçe ile bildirerek icra mahkemesinden itirazın kabulüne dair bir karar getirmediği takdirde cebri icraya devam olunacağı ihtarı. àBorca itiraz

6. (Değişik: 17/7/2003-4949/45 md.) İtiraz edilmediği ve borç ödenmediği takdirde on gün içinde 74 üncü maddeye, itiraz edilip de reddedildiği takdirde ise üç gün içinde 75 inci maddeye göre mal beyanında bulunması ve bulunmazsa hapisle tazyik edileceği, mal beyanında bulunmaz veya hakikate aykırı beyanda bulunursa ayrıca hapisle cezalandırılacağı ihtarı.

(2)60 ıncı maddenin son iki fıkrası burada da tatbik olunur.

**İmzaya itiraz ve borca itiraz olmak üzere 2 itiraz sebebimiz vardır.

1. a) Borca itiraz:

Madde 169 – (Değişik: 18/2/1965-538/82 md.)

(1)Borçlu, 168 inci maddenin 5 numaralı bendine göre borca karşı yapacağı itirazını bir dilekçe ile icra mahkemesine bildirir. Bu itiraz satıştan başka icra takip muamelelerini durdurmaz. àİtirazı süresi 5 gündür.

Örnek, Senet düzenledim o senedi düzenleyen kişinin tüzel kişiliğe ait bir senet düzenleniyorsa o tüzel kişi yetkili olması lazım temsili yetkili kişi olmalıdır eğer senedi düzenleyen imzaya yetkili kişi değilse buna yapılan itiraz ; bu durumda senedi imzaya yetkili olmayan kişi olduğundan imzaya itiraz söz konusu olmaz. Burada yetkili olmayan kişi borcum yoktur der. Dolayısıyla imzaya yetkisi olmadığından borcu olmayan kişidir. Borca itirazdır bu. Zamanaşımına itiraz, yetkiye itirazında da bulunulabilinir. Yetki konusunda kambiyo senetlerinde özel yetki söz konusudur gideceğimiz yetkili yer borçlunun yerleşim yerindeki icra dairesi takipteki yerdir.

!!Temsile yetkili değil , süre verildi, alacak zamanaşımına uğradı, böyle bir borcum yok, takas edildi gibi iddialar hep borca itirazdır.

İtirazın incelenmesi:

Madde 169/a – (Ek: 18/2/1965-538/83 md.)

(1)(Değişik birinci fıkra: 17/7/2003-4949/46 md.) İcra mahkemesi hâkimi, itiraz sebepleri- nin tahkiki için iki tarafı en geç otuz gün içinde duruşmaya çağırır. Hâkim, duruşma sonucunda borcun olmadığının veya itfa veya imhal edildiğinin resmî veya imzası ikrar edilmiş bir belge ile ispatı hâlinde itirazı kabul eder. İcra mahkemesi hâkimi yetki itirazının incelenmesinde taraflar gelmese de gereken kararı verir.

Yetki itirazı dışındaki diğer itirazların incelenmesi için 30 gün içinde duruşmaya çağrılır. Taraflardan biri geldi gelen taraf takip etmek istemiyorum dedi dosya işlemden kaldırılır. Ama eğer yetki itirazına ilişkin ise ve 2 tarafta gelmese dahi buna ilişkin gerekli karar verilir yani bu durumda dosyanın işlemden kaldırılmasının yeri yoktur.

(2)(Değişik ikinci fıkra: 17/7/2003-4949/46 md.) İcra mahkemesi hâkimi, borçlunun itiraz dilekçesine ekli olarak ibraz ettiği belgelerden borcun itfa veya imhal edildiği veya senedin metninden zamanaşımına uğradığı veya borçlunun borçlu olmadığı yahut icra dairesinin yetkili olmadığı kanaatine varırsa, daha evvel itirazın esası hakkındaki kararına kadar icra takibinin muvakkaten durdurulmasına karar verebilir.

Yani bu şekilde durma kararı vermiyorsa icra hakimi zaten takip durmuyordu. Buna dayalı olarak ama geçici durdurma kararı verebileceği söylendi.

 (3)Değişik: 9/11/1988-3494/32 md.) Borçlunun ibraz ettiği belge altındaki imza alacaklı tarafından inkar edilirse, icra mahkemesi hakimi, 68/a maddesindeki usule göre yapacağı inceleme neticesinde imzanın alacaklıya ait olduğuna kanaat getirdiği takdirde, borçlunun itirazının kabulüne karar verir ve alacaklıyı, sözü edilen belgenin taalluk ettiği değer veya miktarın yüzde onu oranında para cezasına mahkûm eder. (Alacaklıya yok yere itiraz ettiğinden bu para cezası verilir.)Alacaklı birinci fıkra gereğince çağrıldığı duruşmaya gelmediği takdirde icra mahkemesi hakimi alacağın itiraz edilen kısmı için icranın muvakkaten durdurulmasına karar verir. Bunun üzerine alacaklı en geç altı ay içinde icra mahkemesi önünde duruşma talep ederek makbuz altındaki imzanın kendisine ait olmadığını ispat etmek suretiyle, takibin devamına karar alabilir. İcra mahkemesi, imzanın alacaklıya ait olmadığına karar verirse borçluyu, sözü edilen belgenin taalluk ettiği değer veya miktarın yüzde onu oranında para cezasına mahkûm eder.

(4)İcra hakimi, borçlunun zamanaşımı itirazını alacaklının ibraz ettiği kambiyo senedindeki tarihe göre varit görür ve alacaklı da zamanaşımının kesildiğini veya tatil edildiğini resmi veya imzası ikrar edilmiş bir belge ile ispat edemezse, itirazın kabulüne; aksi halde reddine karar verir.

(5)İtirazın kabulü kararı ile takip durur. Alacaklının genel hükümlere göre dava açmak hakkı mahfuzdur. Alacaklı, genel mahkemede dava açarsa, inkar tazminatı ve para cezasının tahsili dava sonuna kadar tehir olunur ve bu davayı kazanırsa hakkında verilmiş olan inkar tazminatı ve para cezası kalkar.

 (6)(Ek fıkra: 9/11/1988-3494/32 md.) (Değişik birinci cümle: 17/7/2003-4949/46 md.) Borçlunun itirazının icra mahkemesince esasa ilişkin nedenlerle kabulü hâlinde kötü niyeti veya ağır kusuru bulunan alacaklı, takip konusu alacağın yüzde yirmisinden aşağı olmamak üzere; takip muvakkaten durdurulmuş ise bu itirazın reddi hâlinde borçlu, diğer tarafın isteği üzerine takip konusu alacağın yüzde yirmisinden aşağı olmamak üzere tazminata mahkûm edilir. Borçlu, menfi tespit ve istirdat davası açarsa yahut alacaklı genel mahkemede dava açarsa, hükmolunan tazminatın tahsili dava sonuna kadar tehir olunur(ertelenir) ve dava lehine sonuçlanan taraf için, daha önce hükmedilmiş olan tazminat kalkar.(1) àBu tazminat için alacaklı için kötü niyet ve ağır kusur aranır, borçlu için tazminata yükletmek için takip durdu mu durmadı mı buna bakılır.

(7)(Değişik son fıkra: 2/3/2005-5311/13 md.) İtirazın reddi kararına karşı istinaf yoluna başvurulması, hiçbir icra muamelesini durdurmaz. Şu kadar ki, borçlu 33 üncü maddenin üçüncü fıkrasına göre teminat gösterirse icra durur.

1. b) İmzaya itiraz: Açıkça dilekçe ile icra mahkemesine 5 gün içinde yapılır.

Madde 170 – (Değişik: 9/11/1988-3494/33 md.)

(1)Borçlu,168 inci maddenin 4 numaralı bendine göre kambiyo senedindeki imzanın kendisine ait olmadığı yolundaki itirazını bir dilekçe ile icra mahkemesine bildirir. Bu itiraz satıştan başka icra takip muamelelerini durdurmaz.

(2)İcra mahkemesi duruşmadan önce yapacağı incelemede, borçlunun itiraz dilekçesi kapsamından veya eklediği belgelerden edindiği kanaata göre itirazı ciddi görmesi halinde alacaklıya tebliğe gerek görmeden itirazla ilgili kararına kadar icra takibinin geçici olarak durdurulmasına evrak üzerinde karar verebilir.

(3)(Değişik üçüncü fıkra: 17/7/2003-4949/47 md.) İcra mahkemesi, 68/a maddesinin dördüncü fıkrasına göre yapacağı inceleme sonunda, inkâr edilen imzanın borçluya ait olmadığına kanaat getirirse itirazın kabulüne karar verir. İtirazın kabulü kararı ile takip durur. Alacaklının genel hükümlere göre dava açma hakkı saklıdır. İnkâr edilen imzanın borçluya ait olduğu anlaşılırsa ve itiraz ile birlikte takip ikinci fıkraya göre durdurulmuşsa, borçlu sözü edilen senede dayanan takip konusu alacağın yüzde yirmisinden aşağı olmamak üzere inkâr tazminatına ve takip konusu alacağın yüzde onu oranında para cezasına mahkûm edilir ve itiraz reddedilir. Borçlu menfi tespit veya istirdat davası açarsa, hükmolunan tazminatın ve para cezasının tahsili dava sonuna kadar tehir olunur ve davanın borçlu lehine sonuçlanması hâlinde daha önce hükmedilmiş olan tazminat ve para cezası kalkar.(2) Genel hükümlere göre dava açmada engel yok.

 (4)(Değişik birinci cümle: 17/7/2003-4949/47 md.) İcra mahkemesi, itirazın kabulüne karar vermesi hâlinde, senedi takibe koymada kötü niyeti veya ağır kusuru bulunduğu takdirde alacaklıyı senede dayanan takip konusu alacağın yüzde yirmisinden aşağı olmamak üzere tazminata ve alacağın yüzde onu oranında para cezasına mahkûm eder. Alacaklı genel mahkemede dava açarsa, para cezasının tahsili dava sonuna kadar tehir olunur(ertelenir) ve bu davayı kazanırsa hakkında verilmiş olan para cezası kalkar.

Borçlunun kambiyo hukuku bakımından şikayeti:

Madde 170/a – (Ek: 18/2/1965-538/85 md.)

(1)Borçlu, alacaklının bu fasıl hükümlerine göre takip hakkı olmadığını 168 inci maddenin 3 üncü bendine göre şikayet yolu ile ileri sürebilir. àGönderme yapılan maddeye baktığımız zaman 168/3 3. Takibin müstenidi(dayanağı) olan senet kambiyo senedi vasfını haiz değilse, beş gün içinde icra mahkemesine şikayet etmesi lüzumu. Senet kambiyo niteliğinde mi değil mi icra müdürü resen araştırmalıdır. Kambiyo niteliğinde değil ve buna rağmen ödeme emri gönderilirse borçlu bu takibin iptalini sağlamak amacıyla şikayet eder süresi 5 gün 168/3 e göre. Burada düzenlenenlerdense şikayet süresi 5 gün fakat burada düzenlenenlerden değilse şikayet yolum yok mu başka var; burada artık şikayet süresi 7 ye çıkar bu maddeler dışındaki kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takipte şikayet söz konusu olduğunda süre değişiyor.!!170/a ya göre de süre 5 gün oluyor.

Kambiyo senedi niteliğinde değilse şikayet süresi-5 gün şikayet süresi (madde 168/3)

Alacaklı yetkili hamil değilse-5 gün şikayet süresi (madde 170/a-1)

Takip yapma yetkisi yoksa alacaklının-5 gün şikayet süresi( madde 170/a-1)

Takip borçlusu olmayan kişiye takip başlatılmışsa-5 gün şikayet süresi

Protesto çekilmesi gerekmesine rağmen protesto çekilmemişse-5 gün şikayet süresi(168/3 ve 170/a dan hareketle)

!!Kambiyo senedinin aslını ve borçlu adedi kadar tasdikli örneğini eklemeğe mecburdur. Kambiyo senedinin aslı şikayet süresi geçene kadar icra dairesinde bulunmak zorundadır.5 gün boyunca bulundurulmak zorundadır. Senedin incelenmesi icra dairesinde 5 gün boyunca durmasına bağlıdır. Peki kambiyo senedi hiç eklenmemişse veya bu 5 günlük süre içerisinde icra dairesi senedi alacaklıya geri vermişse bu işleme karşı kanuna aykırılık sebebiyle ile şikayet ederiz süresi de 7 gündür. Aslını alacaksın borçlu adedi kadar örneğini ekleyeceksin o 5 günlük süre içerisinde itiraz edebilsin veya şikayete gidebilsin diye elde tutulmalı senet bunu yapmayacak olursa gene şikayete giderim fakat bu sefer süre 7 gün olur.

!!168.maddede vadesi gelip gelmediğine bak deniliyordu icra müdürüne icra müdürü vadesi gelip gelmediğine dikkat etmemiş ve ödeme emri düzenlemişse- şikayet süresi 7 gün olur

**Özel şikayet sebepleri için süre 5 gün düzenlenmiş.7 günlük olanları bu maddede özel olarak belirtilmeyen fakat sınırsız süreli şikayet yoluna yani madde 16 ya göre gidebileceğimiz durumlarsa söz konusudur.

(2)İcra mahkemesi müddetinde yapılan şikayet veya itiraz dolayısıyla, usulü dairesinde kendisine intikal eden işlerde takibin müstenidi olan kambiyo senedinin bu vasfı haiz olmadığı veya alacaklının kambiyo hukuku mucibince takip hakkına sahip bulunmadığı hususlarını re’sen nazara alarak bu fasla göre yapılan takibi iptal edebilir.

 (3)(Ek: 9/11/1988-3494/34 md.) Her ne suretle olursa olsun, imza inkarı itirazı geri alınmış veya borç kısmen veya tamamen kabul edilmiş ise bu madde hükmü uygulanmaz.

Av. Özge Altun

Telefon: 0 530 910 84 11

Adres: Yener Ulusoy Bulvarı No: 19  Yunus Emre Apt. Kat 3 Daire 24 Muratpaşa/Antalya